Chênh Vênh là một trong 13 thôn thuộc xã Hướng Phùng, huyện Hướng Hóa với 100% dân số là đồng bào dân tộc Vân Kiều. Cuộc sống của bà con xưa nay chủ yếu phụ thuộc vào nương rẫy. Được xem là địa phương hội tụ rất nhiều điều kiện thuận lợi để có thể khai thác phát triển du lịch cộng đồng, như thời tiết, khí hậu, nông sản đặc trưng, danh thắng đẹp, bản sắc văn hóa phong phú…, thời gian gần đây, được sự định hướng của chính quyền địa phương, sự hỗ trợ của các đơn vị, tổ chức như Tổ chức Y tế Hà Lan (MCNV), dự án Helvetas,…bà con Vân Kiều ở đây đã bắt đầu ý thức được điều kiện đó chính là tiềm năng lớn của cộng đồng Chênh Vênh để khai thác phát triển du lịch.

            Thực hiện chủ trương giao đất giao rừng của huyện, hiện nay Chênh Vênh quản lý, bảo vệ trên 670 hec ta rừng. Với hệ thống rừng nguyên sinh phong phú, đa dạng, lại được cộng đồng chăm sóc và bảo vệ tốt, nên hiện nay rừng cộng đồng Chênh Vênh được coi là một trong những khu rừng nguyên sơ, kỳ vỹ , và đây cũng là một trong 02 khu rừng cộng đồng đầu tiên của Việt Nam đạt tiêu chuẩn quốc tế (FSC) vào cuối năm 2021, trong đó có rừng tre vầu- một khu rừng tuyệt đẹp được đông đảo khách du lịch tìm đến tham quan, khám phá. Bên cạnh thế mạnh về rừng, Chênh Vênh còn có một con thác nguyên sơ, hùng vỹ nằm lọt thỏm giữa rừng đại ngàn. Với độ cao hơn 20 met, trông như một dải lụa vắt qua cánh rừng già, phía bên dưới có nhiều hồ nước vừa và nhỏ, nước trong xanh quanh năm. Giữa sự hài hòa giữa đồi núi và rừng, thác Chênh Vênh trở nên vô cùng kỳ bí, được du khách khắp nơi lựa chọn làm điểm đến, nhất là vào mỗi dịp hè hàng năm. Ngoài tài nguyên thiên nhiên, thì các sản phẩm nông nghiệp cũng được coi là tiềm năng trong phục vụ phát triển du lịch tài Chênh Vênh. Với đặc trưng khí hậu và thời tiết, địa phương này phát triển nhiều loại sản phẩm nông nghiệp đặc trưng, trong đó tiêu biểu là sản phẩm cà phê arabica. Với tổng diện tích gần 100 ha chất lượng thơm ngon rất đặc trưng, cà phê arabica ở Chênh Vênh hiện đang góp phần xây dựng thương hiệu cà phê chất lượng cao ở Hướng Phùng. Ngoài ra một số sản phẩm nông nghiệp khác như nếp than, măng rừng, gừng, nghệ, ớt, ngô, cà và một số loại cây ăn quả như xoài, nhãn, thanh long…cũng có chất lượng cao.

 Cùng với các tiềm năng được thiên nhiên ưu đãi thì bản Chênh Vênh còn mang một tiềm năng rất đặc biệt trong việc khai thác phát triển du lịch cộng đồng, đó chính là bản sắc văn hóa phong phú và đa dạng của đồng bào dân tộc Vân Kiều. Với 100% dân số là người Vân Kiều, hiện nay Chênh Vênh vẫn còn bảo tồn và lưu giữ các bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc mình, đặc biệt là lễ hội cồng chiêng, ẩm thực, trang phục và các làn điệu dân ca truyền thống. Đây là những nét văn hóa đặc trưng của đồng bào Vân Kiều luôn thu hút sự tìm tòi, khám phá và trải nghiệm của du khách mỗi khi đến với làng Chênh Vênh.

Ông Hồ Văn Qúy, Phó chủ tịch UBND xã Hướng Phùng cho biết: “ Với lợi thế có nhiều tiềm năng để phát triển du lịch, chính quyền địa phương đã và đang định hướng, chỉ đạo phát huy những tiềm năng này ở Chênh Vênh. Với 100% là đồng bào Vân Kiều, lâu nay chỉ quen làm nương làm rẫy nên bước đầu chắc chắn sẽ gặp khó khăn, chúng tôi sẽ tập trung tuyên truyền vận động và con dần làm quen, dần thay đổi nếp nghĩ, cách làm để hướng tới xây dựng mô hình du lịch cộng đồng, đồng thời tích cực phối hợp với các đơn vị phối hợp để cùng hỗ trợ Chênh Vênh phát huy được tiềm năng của mình, góp phần phát triển kinh tế xã hội cũng như bảo tồn văn hóa”.

Lần đầu tiên người Vân Kiều tham gia làm du lịch ở Chênh Vênh

Gia đình chị Hồ Thị Thắng và anh Hồ Văn Qúy là một trong những hộ người Vân Kiều đầu tiên ở xóm Rơ Vê, thôn Chênh Vênh tiên phong đăng ký tham gia làm du lịch cộng đồng. Sau khi được chính quyền địa phương định hướng, hỗ trợ về kiến thức làm du lịch cộng đồng, anh Qúy chị Thắng rất vui mừng và đồng ý ngay. Vì thế mọi thứ đều đã được gia đình chủ động chuẩn bị rất chú đáo. Căn nhà sàn mới được xây dựng rất khang trang đã được anh chị chuẩn bị mọi thứ từ căn gác bếp, đến phòng ngủ, phòng khách để đón khách lưu trú. Gia đình chị còn đào 2 ao cá phục vụ dịch vụ câu cá và dựng nhà sàn nhỏ để bày bán hàng nông sản, rượu cần phục vụ khách du lịch. Chị Hồ Thị Thắng phấn khởi cho biết: “Gia đình tôi rất vui khi được tham gia  làm du lịch tại cộng đồng. Chúng tôi đã được tập huấn kiến thức làm du lịch. Hiện tại chúng tôi đã chuẩn bị mọi thứ để có thể phục vụ khách, như men lá, nếp cẩm để nấu rượu cần, các dụng cụ lao động của người Vân Kiều để khách trải nghiệm. Chúng tôi còn chuẩn bị những nông sản của bản để bày bán, học thêm kinh nghiệm về ẩm thực để phục vụ khách du lịch.”

         Được sự hỗ trợ của Tổ chức Tổ chức Uỷ ban y tế Hà Lan- Việt Nam và chính quyền địa phương, các hộ dân ở xóm Rơ Vê của thôn Chênh đã tập trung cải tạo 05  nhà sàn, xây mới 01 nhà sàn làm nhà lưu trú, trưng bày trang phục truyền thống; xây dựng hệ thống công trình vệ sinh, điện mặt trời, giếng nước, khu vực trưng bày nông sản, vườn rau sạch, vườn hoa… , trang bị một số vật dụng cần thiết cho nhà trưng bày và nhà lưu trú như: quạt điện, chăn,ga, gối, màn và trang phục truyền thống của người Vân Kiều. Bà con Vân Kiều tại đây cũng đã được tập huấn kỹ năng làm du lịch cộng đồng. Để triển khai mô hình một cách bài bản, có hệ thống, UBND xã Hướng Phùng đã ban hành Quyết định số 1041/QĐ-UBND ngày 18/4/2022 về việc thành lập Tổ quản lý mô hình du lịch cộng đồng thôn Chênh Vênh, xã Hướng Phùng với 21 thành viên. Tổ quản lý được phân thành 03 tổ chính (mỗi tổ gồm có 07 thành viên). Theo đó, sẽ có tổ đảm nhiệm công việc tiếp đón, hướng dẫn khách tham quan, trải nghiệm nhà sàn, trang phục truyền thống, văn hóa văn nghệ, tắm suối, xúc cá ở suối… tại xóm Rờ Vê; tổ tiếp đón, hướng dẫn khách tham quan, trải nghiệm ngắm cảnh, thả diều, cắm trại tại Đồi Sa Mươi và tham quan rừng tre Vầu; tổ tiếp đón và hướng dẫn khách tham quan trải nghiệm tại thác Chênh Vênh. Để dần làm quen với cách làm du lịch, bà con Vân Kiều tại Chênh Vênh đã tích cực tham gia tất cả các lớp tập huấn về kỹ năng làm du lịch cộng đồng, như cách đón tiếp, chuẩn bị nhà lưu trú, ẩm thực, văn nghệ…đồng thời tham gia các đợt tham quan, học tập mô hình tại các địa phương khác, như mô hình du lịch cộng đồng tại xã A roàng, A nô Của huyện A Lưới ( Thừa Thiên Huế). Mô hình “Phiên chợ cuối tuần” cũng đã được bà con hưởng ứng, chuẩn bị chu đáo về sản phẩm nông nghiệp đặc trưng cũng như những nét văn hóa đặc sắc của dân tộc mình để giới thiệu với du khách. Mặc dù còn mới lạ, nhưng bà con Vân Kiều ở Chênh Vênh đã tạo được sự chủ động trong việc tiếp cận, học hỏi và sẵn sàng tham gia làm du lịch. Tích cực tham gia các lớp tập huấn, học tập mô hình, thực hiện các buổi thực hành thử nghiệm các hoạt động phục vụ khách du lịch, quan đó đúc rút kinh nghiệm để điều chỉnh. Tích cực tuyên truyền vận động, hỗ trợ lẫn nhau để cùng thực hiện mô hình hiệu quả. Chính vì thế, mặc dù khởi động chưa lâu nhưng mô hình Làng du lịch sinh thái Chênh Vênh đã được nhiều du khách trong và ngoài tỉnh biết đến. Kể từ lúc hoạt động đến nay, Làng du lịch sinh thái Chênh Vênh đã đón gần 1 nghìn lượt khách đến tham quan, trải nghiệm. Và làng Chênh Vênh nay như được đón một luồng sinh khí mới, năng động hơn, mới mẻ hơn, mở ra bước phát triển mới đầy triển vọng.

 Anh Hồ Xa Van, tổ trưởng Tổ quản lý mô hình du lịch cộng đồng Chênh Vênh  cho biết: Tuy mới hoạt động nhưng Làng du lịch sinh thái Chênh Vênh cũng đã được khách du lịch biết đến, chúng tôi rất phấn khởi. Chúng tôi chưa quen nhiều với làm du lịch nên cũng có gặp một số khó khăn, tuy nhiên anh chị em cũng luôn động viên nhau cố gắng học hỏi thêm, hỗ trợ lẫn nhau để phục vụ ngày càng tốt hơn. Chúng tôi mong muốn được chính quyền địa phương cũng như các tổ chức, đơn vị tiếp tục quan tâm, hỗ trợ để chúng tôi xây dựng hoàn thiện mô hình này”.

T.H